درسهای تنشزدایی ایران و عربستان پس از هفت سال
تاریخ انتشار: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۰۳۳۰۱
فرارو- با گذشت بیش از هفت سال تنش حداکثری در مناسبات، دیروز جمعه (۱۰ مارس / ۹ اسفند)، کشورهای ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دو جانبه توافق کردند. این توافق با صدور بیانیهای سه جانبه در پکن با امضای علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بنمحمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رییس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین اعلام شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش فرارو، توافق تاریخی تهران و ریاض پس از ۴ روز مذاکرات فشرده نمایندگان دو کشور با میانحیگری دولت چین در پکن امضا شد. توافق اخیر در شرایطی حاصل شد که از اوایل سال گذشته (۱۴۰۰) مذاکرات میان هیاتهای دو کشور به میزبانی بغداد آغاز شده بود. تا اردیبهشت ۱۴۰۱ پنج دور مذاکرات میان طرفین برگزار شد که سه دور آن غیر علنی و دو دور پایانی به صورت رسمی بود.
آخرین دور مذاکرات دو کشور به میزبانی بغداد در اردیبهشت سال جاری (۱۴۰۱) برگزار شد. در حالیکه مقرر شده بود، دور جدید مذاکرات در تابستان یا اوایل پاییز برگزار شود، تحت تاثیر ناآرامیهای داخلی ایران و فضای متشنج بینالمللی، گفتگوهای جدید با تعلیق مواجه شد. با این وجود، پس از قریب به ۱۰ ماه تعلیق، اینبار این نقش سازنده و ویژه شی جینپینگ رئیس جمهوری خلق چین بود که بانی صلح بزرگ تهران و ریاض شد.
بر اساس توافق حاصل شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردهاند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارتخانهها و نمایندگیها را بازگشایی کنند. این توافق در سطح داخلی و بینالمللی، واکنشهای بسیار گستردهای را به همراه داشته، اما فراتر از پرداختن به واکنشها، نوشتار حاضر بر درسهای تنشزدایی میان تهران و ریاض پس از هفت سال تنش حداکثری متمرکز است. درسهایی که برای خوانش گذشته، تحلیل زمان حال و سیاستگذاری در آینده حائز اهمیت هستند.
نخست) هفت سال تنش حداکثری با عربستان و تقویت ائتلاف ضد ایرانی در منطقهاولین و مهمترین درس هفت سال تنش حداکثری میان ایران و عربستان را میتوان تقویت ائتلاف ضدایرانی در منطقه مورد ارزیابی قرار داد. بر خلاف رویکرد طرفداران حمله به سفارت نه تنها این اقدام زمینهساز تقویت جایگاه و نفوذ ایران در منطقه یا تغییر رفتار سعودیها نشد، بلکه هزینههای بیهوده را بر دستگاه دیپلماسی کشور تحمیل کرد.
در سطح ابتدایی، حمله خودسرها به سفارت عربستان سعودی در تهران ۱۲ دی ماه ۱۳۹۴ (۲ ژانویه ۲۰۱۶) علاوه بر قطع مناسبات دیپلماتیک تهران با ریاض، تنش در مناسبات ایران با جهان عرب را به همراه داشت. بسیاری از کشورهای عربی نیز در همراهی با ریاض سفرای خود را از تهران خارج کردند.
در عرصه میدانی و فراتر از مجادلات لفظی داخلی نیز حمله به سفارت ریاض در تهران، به مبنایی برای آغاز عصری از تنش حداکثری در مناسبات دو کشور تبدیل شد. ریاض با مدیریت طیف جوان یا جناح تندروها به رهبری محمد بن سلمان، در پروندههای مهم منطقهای همچون یمن، لبنان، سوریه، عراق و... رویکرد تقابل حداکثری با منافع تهران را در پیش گرفت. محمد بن سلمان با بهرهگیری از تمامی ابزارها اعم از ابزارهای نظامی، دیپلماسی و دلارهای نفتی، تلاش داشت به هر طریق ممکن دست بالا را در برابر ایران و نیروهای تحتالحمایهاش در منطقه داشته باشد. این تقابل حداکثری هزینههایی ناخواسته و اضافی را بر دستگاه دیپلماسی کشور تحمیل کرد.
در سطح موازنه قوا نیز همراه شدن عصر تنش حداکثری در مناسبات ایران و عربستان با روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا چالشهای بزرگی را برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشت. طی سالهای بعد از ۲۰۱۷ زمینهسازی برای ایجاد ناتو عربی و ایجاد ائتلاف عربی – عبری با ماهیت ضدایرانی در دستور کار کشورهای منطقه قرار گرفت.
فراتر از این تاثیر، تنش در مناسبات با عربستان زمینهساز تنشزدایی و نزدیکی فزآینده مناسبات اعراب با اسرائیل را به همراه داشت. بدون تردید، عصر جدید روابط تهران- ریاض به پیشرانی مهم در گام برداشتن اعراب در مسیر عادیسازی مناسبات با اسرائیل بود؛ لذا به جرات میتوان گفت بر خلاف تصورات تندروها، نخستین درس این است که تنش با قدرتهای منطقهای نه تنها عاملی برای افزایش نفوذ و قدرت نیست، بلکه بستری برای تحمیل هزینههای اضافی بر دستگاه دیپلماسی خواهد بود.
دوم) گذار منافع ملی از دریچه تعامل و نه حمله به سفارتخانههاهفت سال قطع مناسبات ایران با عربستان سعودی نشان داد که از بستر تنش و تقابل با جهان خارج منافع ملی تامین نخواهد شد. حمله به سفارتخانههای خارجی در سالهای بعد از انقلاب همواره همراه با تحمیل هزینههای گزاف بر کشور بوده و در تضاد با منافع ملی کشور قرار داشته است. در نخستین مورد، در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ حمله به سفارت آمریکا در ایران اتفاق افتاد که از آن به عنوان «تسخیر لانه جاسوسی» یاد میشود.
دومین حمله به سفارتخانه یک کشور خارجی مستقل در ۸ آذر ۱۳۹۰ در جریان حمله به سفارت انگلستان در تهران اتفاق افتاد. حتی در این مقطع باغ سفارت بریتانیا در منطقه قلهک مورد حمله قرار گرفت و ۶ کارمند انگلیسی به گروگان گرفته شدند. نتیجه این اقدام نیز محکومیت بینالمللی ایران و افزایش فشارهای بینالمللی با محوریت سختگیری هر چه بیشتر در اجرای تحریمهای شورای امنیت علیه کشورمان بود.
آخرین نمود بزرگ چنین اقدامی نیز با فاصلهای ۴ ساله از ماجرای سفارت بریتانیا، مورد حمله قرار گرفتن سفارت عربستان بود که این نیز آنچنان که مورد اشاره قرار گرفت، هزینههایی سنگین را برای کشور در سطح منطقهای و فرامنطقهای به همراه داشت.
سوم) ارتباط عمیق سیاست خارجی با وضعیت داخل ایرانماجرای حمله به سفارت عربستان و تنشزدایی میان دو کشور بعد از هفت سال، در درون خود یک درس مهم دیگر را به ما میآموزد که آنهم عبارتست از: «ارتباط عمیق مسائل داخل کشور به سیاست خارجی.» طی سالیان متمادی، جریان مخالف غرب و توافق برجام، این استدلال را مطرح میکردند که بحرانها و مشکلات داخلی ایران ارتباطی به مسائل سیاست خارجی ندارد و اگر مدیران لایق و انقلابی بر مسند قدرت قرار بگیرند، همه مشکلات رفع خواهند شد. آنها تاکید داشتند که علت تداوم مشکلات یک دست نبودن جریان حاکمیت و قدرت در کشور است.
در شهریور ۱۴۰۰ رویای دیرینهای جناح به واقعیت پیوست و حاکمیت یک دست در کشور شکل گرفت. بر خلاف تصورات ابتدایی، نه تنها این موضوع به عاملی برای حل مشکلات و بحرانها در کشور تبدیل نشد بلکه در بیش از یک سال و نیم گذشته دایره مشکلات در سطوح مختلف نیز افزایش پیدا کرد. در چینی وضعیتی، طی دو هفته گذشته از یک سو سفر رافائل گروسی به تهران در روزهای ۱۲ و ۱۳ اسفند و از سوی دیگر، اعلام رسمی تنشزدایی میان ایران و عربستان در ۱۹ اسفند، به وضوح اثبات کرد که چگونه وضعیت داخل کشور به سیاست خارجی پیوند خورده است.
بعد از این دو اتفاق، طی روزهای اخیر به وضوح شاهد کاهش نرخ دلار از محدوده ۵۵ هزار تومان به کانال ۴۵ هزار تومان در بازار آزاد هستیم. شوک اول را سفر ایجابی گروسی به تهران و عدم صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی وارد کرد و شوک دوم، تنشزدایی در مناسبات ایران و عربستان در پکن بود. این دو رخداد، این گزاره را اثبات میکند که ارتباطی عمیق و ناگسستنی میان سیاست خارجی و مسائل داخلی ایران وجود دارد.
چهارم) ضرورت مراقبت از تندرویدیگر آموخته هفت سال تنش و قطع مناسبات میان ایران و عربستان در مقام دو قدرت مهم منطقهای در خاورمیانه، میتواند این باشد که باید در آینده بیشتر مراقب تندروی و تندروها بود. طی سالهای گذشته حتی از سوی مقامهای رسمی دولت نیز انتقاداتی جدی نسبت به جریانها و افرادی که فراتر از اراده عمومی و رسمی به سفارت خانهها حمله میکنند، مطرح شده است.
تندروی در هر حالت آن قابل نکوهش و مظنون است. تندروی چه در قالب ضدیت با غرب یا در قالب نزدیکی به غرب، قابل نقد خواهد بود. اینکه یک جریان خود را سینه چاک در گرایش به یک باور نشان داده و هزینههای گزاف را بر کشور تحمیل کند، ضروریست محدود شود.
منبع: فرارو
کلیدواژه: ایران عربستان تنش زدایی ایران و عربستان مناسبات ایران عربستان سعودی حمله به سفارت سیاست خارجی بین المللی هفت سال تنش زدایی قرار گرفت منطقه ای دو کشور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۰۳۳۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افق پیش رو در مناسبات با عربستان روشن است
توجه ایران به توسعه پایدار اقتصادیوی با اشاره به برگزاری ششمین نمایشگاه توانمندیهای صادراتی جمهوری اسلامی ایران «اکسپو ۲۰۲۴» باحضور بازرگانان از کشورهای مختلف در تهران گفت: این نشان میدهد که ایران در کنار عزم سیاسی برای گسترش ارتباطات به توسعه پایدار اقتصادی و تقویت مناسبات سازنده با کشورهای مختلف در این حوزه توجه جدی دارد.
دانشجو با خشونت ساکت نمیشود
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخشی دیگر از صحبتهای خود درپاسخ به سوالی در مورد اعتراضات اخیر دانشجویی در آمریکا گفت: این اعتراضات نشان دهنده بیداری جامعه جهانی و افکار عمومی دنیا نسبت به مسأله فلسطین است. وی افزود: با اقدامات پلیسی وسیاستهای خشن نمیتوان صدای این معترضان را خاموش کرد.کنعانی ادامه داد: وزارت خارجه ایران برخورد خشن و پلیسی با فضای دانشگاهها ومطالبات دانشجویی درآمریکارابههیچوجه نمیپذیردومعتقد است که با سیاستهای خشن و پلیسی،نمیتوان صدایدانشجویان ومطالبات برحق افکارعمومی جهان درمحکومیت جنایتهای رژیمصهیونیستی را خاموش کرد.
گسترش همکاریهای اقتصادری ایران و عربستان
کنعانی در بخشی دیگر از صحبتهای خود با بیان اینکه ایران و عربستان در کنار گسترش همکاریهای سیاسی به گسترش همکاریهای اقتصادی بین دو کشور نیز توجه دارند، گفت: در حال حاضر دو هیات دولتی جمهوری اسلامی ایران در دو سطح و به دو منظور در ریاض بهسر میبرند. هیاتی به ریاست آقای خاندوزی، وزیر اقتصاد برای مشارکت در اجلاس بانک توسعه اسلامی به ریاض سفر کردهاند و در این هیات آقای فرزین، رئیس بانک مرکزی نیز حضور دارند.
گفتوگوها برای رفع تحریمها ادامه دارد
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخش دیگری از صحبتهای خود در ارتباط با موضوع گفتوگوها برای رفع تحریمها و اینکه آیا در جریان سفر اخیر آقای احمدیان، دبیر شورایعالی امنیت ملی به روسیه در این ارتباط رایزنی و گفتوگو شده است، بیان کرد: همانطور که هفته پیش مطرح کردم، گفتوگوها، تماسها و تبادل پیامهای دیپلماتیک در ارتباط با این موضوع به روشهای مقتضی ادامه دارد. وی ادامه داد: نشستهای بینالمللی معمولا فرصتی است که ایران در چارچوب نشستهای دوجانبه دیدگاههای خود را با طرفهای مقابل و مرتبط در این حوزه بیان میکند و دیدگاهها و پیشنهاداتی را که در این زمینه مطرح است، دریافت میکند.
مطالبات ما در توافقنامه امنیتی از دولت عراق واضح است
سخنگوی وزارت خارجه در ادامه گفتوگوی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی در ارتباط با روند اجرای توافقنامه امنیتی ایران و عراق باتوجه به دیدار اخیر احمدیان، دبیر شورایعالی امنیت ملی کشور با قاسم الاعرجی، دبیر شورای امنیت ملی عراق افزود: همانطور که پیش از این گفتهایم این توافق براساس یک مبنای مشترک جهت تامین امنیت درخصوص مرزهای دو کشور و همچنین تامین دیدگاههای ایران در مورد مصادر صدور ناامنی از این کشور و مرزها به جغرافیای داخل کشور است. مطالبات ما در این زمینه از دولت عراق کاملا واضح است.
روابط ایران و روسیه در مسیر پیشرفت است
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در مورد گسترش روابط ایران و روسیه با توجه به سفر اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی به روسیه و همچنین سفر چند روز پیش علی باقری، معاون وزیر خارجه به مسکو و حمایت روسیه از عملیات وعده صادق که از سوی ایران علیه رژیم صهیونیستی صورت گرفت، گفت: روابط ایران و روسیه در مسیر درست خود در حال پیشرفت است. همکاریهای دو جانبه بین دو کشور در حوزههای مختلف در جریان است و ما شاهد جهشی کاملا چشمگیر در حجم مناسبات و همکاریهای دو کشور هستیم. ایران و روسیه دارای عزم و اراده مشترک برای افزایش همکاریها و برداشتن گامهای جدید در این ارتباط هستند.
در بحث مبارزه با تروریسم در کنار کشورهای دوست خود هستیم
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه گفتوگوی خود با خبرنگاران همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با اقدام تروریستی اخیر در روسیه گفت: هرگونه اقدام به عملیات تروریستی علیه شهروندان، اماکن دولتی و ... در هر کشوری که صورت بگیرد از نظر ایران مردود و محکوم است.وی افزود: در بحث مبارزه با تروریست در کنار کشورهای دوست از جمله روسیه هستیم و موضوع تروریسم یک تهدید مشترک برای دولت و ملتهای جهان است. کنعانی ادامه داد: متاسفانه برخی از کشورها در راستای منافع نامشروع سیاسی خود از تروریسم در طول سالیان گذشته به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود استفاده کردند.وی با تاکید بر اینکه تروریست یک تهدید مخوف و نگرانکننده است و متاسفانه برخی از کشورها مایل هستند که از آن به عنوان یک ابزار استفاده کنند، گفت: در بحث مبارزه با تروریسم در کنار کشورهای دوست خود هستیم و اقدامات تروریستی را محکوم میکنیم.سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در این نشست توضیحاتی در ارتباط با سفر اخیر دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران به روسیه برای شرکت در نشست امنیتی سنتپترزبورگ ارائه داد و گفت: آقای احمدیان در این اجلاس پنج پیشنهاد مشخص ایران را در حوزه امنیت بینالملل ارائه کردند.